شبدیز، اسبی که از سنگ زاده شد . سوار زره پوش ساسانی

Views: 52

شاهنشاهی ایران از آغاز دوران پیدایش دولت ماد تا پایان ساسانیان متکی بر سپاهیان ، قلعه ها و شاهان بود. اصولا بخش بزرگی از فرهنگ ایران فرهنگ سلحشوری، پهلوانی، جنگاوری است فرهنگ ایران فرهنگ پادشاهی،اسواری و فرهنگ قلعه ها است. ایران دوران بیش از ۱۰۰۰ سال فرمانروایی باشکوه دارد که درخشان ترین دوران تاریخ بشری است . 

شاهنشاهی ۱۰۰۰ ساله ایران با ایثار و سلحشوری سپاهیان و سواران سپاه ایران میسر شد. سواره نظام ایران مهمترین بخش سپاه چه در دوران ساسانی و چه در دوران اشکانی و هخامنشی بودند و سواران سنگین زره مهمترین و نخبه ترین بخش سپاه ایران از دوران هخامنشیان تا دوران ساسانیان بودند. 

این سواران سنگین زره بودند که در اولین رویارویی ایران و روم به فرماندهی سردار سورنا ، سپاه روم را نابود کردند. 

ما چند نمونه بسیار خوب از پوشش سواران زره پوش اشکانی و ساسانی داریم . 

نقش شاهنشاه خسرو پرویز یا خسرو دوم سوار بر اسب مشهور و محبوب خود شبدیز در نقش رستم با جزئیات دقیق از زره شاه، زره اسب یا برگستوان و همچنین نماد های پادشاهی و زیور آلات اسب و سلاح های یک سوار  سنگین زره ساسانی مانند نیزه بلند و شمشیر نمایش داده شده است. 

این نقش برجسته سوار نظام ساسانی در نزد اعراب مسلمان از عجایب هفت گانه بوده . 

گفته میشود شاهنشاه خسرو پرویز اسب خود شبدیز را بسیار دوست داشته و برای یاد بود آن این نقش برجسته را در دل کوه کنده اند. 

خود اسب شبدیز داستان افسانه ای جالبی دارد. گفته میشود شبدیز از یک مادیان سنگی زاده شد. جالب این که نقش سنگی شبدیز از میراث ساسانیان برای ما مانده است. اسبی که از سنگ زاده شد و در سنگ ماندگار شد‌ . 

دکتر حاتمی استاد دانشگاه در باره این نقش برجسته گفته است :  بزرگ‌ترین حجاری طاق بستان همین تصویر است که بر اسب عظیم الجثه‌ای روی صخره طبیعی کوه به طرز برجسته‌ای کاملاً برآمده حجاری شده است. مجسمه سوار با جوشنی در بر و سپری که در دست دارد، یادآور پهلوانان غرق در فولاد و آهن قرون وسطایی نیز می‌باشد.

و در ادامه خاطر نشان کرده : این پیکره تمام و کامل اما بی‌چهره در سرتاسر تاریخ مجسمه‌سازی مثل و مانند ندارد. اسبی که شاه سوار آن است، اسب مشهور خسرو پرویز موسوم به شبدیز می‌باشد. بلندی اسب چهار متر است و بر روی سکویی قرار دارد.

این استاد دانشگاه هنر تهران، گفت: سر و سینة اسب از زره مخصوص منگوله‌داری پوشیده شده است. در دو طرف کفل اسب علامتی است حلقه مانند که نواری به شکل کراوات از آن گذرانده‌اند. این علامت از علایم سلطنتی است

وی افزود: بنا بر افسانه، شبدیز به معنی شبرنگ از اسبی سنگی و مادیانی سنگی زاده شده است. گویند که از همه اسبهای جهان بلندتر بوده و نعل را با ده میخ به پایش می‌کوفتند. 

باید گفت نوع زره سواران ساسانی با سواره نظام اشکانی متفاوت بوده است. سواره نظام ساسانی از زره فلزی توری که از بافتن مفتول ها و پیوستن حلقه های ریز فلزی بافته می شد پدید می آمد اما زره سواران سنگین اسلحه پارتی از پولک های فلزی بهم پیوسته ساخته میشد. 

میدانیم سربازان هخامنشی نیز در لباس رزمی خود از پولک های فلزی به عنوان زره بکار میبردند. 

تصویر سواره نظام ساسانی در طاق بستان یا همان شاهنشاه خسرو پرویز و شبدیز نباید این اشتباه را میدید بیاورد که تمام سپاه ایران از سواره نظام درست میشد و یا تمام سواره نظام ساسانی دارای زره سنگین بودند. بلکه مهمترین بخش سپاه ایران سواران بودند و در میان سواره نظام ، اسواران زره پوش نخبه ترین واحد سپاه ایران بودند. 

طاق بستان میراث جالبی است . طاق بستان یاد آورد روزهای خوش ایران زمانی که شاهنشاه با ملازمان از تیسفون برای شکار به کرمانشاه میرفت روزگاری که چنگ نوازان مینواختند و شکاربانان شکار ها را بسوی تیر شاه میراندند. در این میان شاه سوار بر اسب غرق در زره ، شبدیز در میان نقش برجسته های طاق بستان خود نمایی میکند. 

 مجسمه شاهنشاه خسرو پرویز و شبدیز نمونه مجسمه سک سواره نظام ساسانی است که نشان دهنده سلاح و زره یک سپاهی ایرانی در دوران ساسانیان است .

شبدیز و سوارش خسرو پرویز نماد اسطوره های این کشور هستند. اسبی که از سنگ زاده شد و در سنگ ماندگار شد .